Czy dziecko będzie chciało jeść z piersi i czy karmienie butelką samo w sobie jest złym wyborem?

W tym wpisie postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości i odpowiedzieć na powyższe pytania.

Dodatkowo podpowiemy ile jest sposobów karmienia maluszka, co znajduje się w mleku matki oraz jak dobrze karmić dziecko butelką.

Zapewne wszystkie mamy to wiedzą, że pokarm kobiecy jest źródłem kluczowych dla maluszka przeciwciał, które wspomagają układ odpornościowy dziecka. W początkowych miesiącach życia dziecka, pokarm taki całkowicie zaspokaja potrzeby energetyczne i odżywcze maluszka. Z reguły karmienie odbywa się na żądanie dziecka, zgodnie z potrzebami malucha i mamy. Na początku jest to 8-12 karmień w ciągu doby, w tym 1-2 w nocy. Najczęściej jednak karmienie piersią odbywa się co 3 godzin. Warto mieć na uwadze, że nie za każdym razem dziecko płacze jak jest głodne. Czasami po prostu potrzebuje bliskości i wtulenia się w ramiona rodzica.

A co znajduje się w mleku mamy, że jest tak zachwalane?

Lista jest naprawdę długa i obejmuje zaledwie niektóre składniki mleka matki, a naukowcy wciąż odkrywają nowe elementy. Co zdumiewające, poziomy tych składników mogą zmieniać się w miarę upływu czasu, dostosowując się do wieku i potrzeb Twojego dziecka.

Oto kilka, ważnych składników:

1. Miliony żywych komórek. Wśród nich znajdują się białe krwinki, które wzmacniają odporność, a także komórki macierzyste, wspomagające rozwój i leczenie organów.
2. Ponad 1000 białek,  które wspierają wzrost i rozwój dziecka, aktywują jego układ immunologiczny, a także rozwijają i chronią komórki nerwowe w jego mózgu.
3. Białko w mleku matki zbudowane jest z aminokwasów. W  pokarmie mamy znajduje się ponad 20 takich związków. Wśród nich są tak zwane nukleotydy – ich liczby zwiększają się w nocy, a naukowcy podejrzewają, że mogą one mieć działanie nasenne.
4. Ponad 200 złożonych cukrów zwanych oligosacharydami,  które pełnią funkcję probiotyków i przekazują „dobre bakterie” do jelit niemowlaka. Ponadto zapobiegają one przedostawaniu się infekcji do układu krwionośnego i obniżają ryzyko zapalenia mózgu.
5. Ponad 40 enzymów. Enzymy są katalizatorami przyspieszającymi reakcje chemiczne w organizmie. Zadaniem tych, które znajdują się w mleku mamy, jest między innymi

• wzmacnianie układu trawiennego i układu immunologicznego dziecka, a także wspomaganie przyswajania żelaza.
• Czynniki wzrostu, które wspierają zdrowy rozwój. Mają one wpływ na wiele części organizmu niemowlęcia, w tym jelita, naczynia krwionośne, układ nerwowy oraz gruczoły wydzielające hormony.
• Skoro już mowa o hormonach –mleko matki zawiera ich mnóstwo. Te inteligentne substancje przesyłają sygnały pomiędzy tkankami i organami, aby zapewnić ich właściwe działanie. Niektóre z nich regulują apetyt i cykl snu dziecka, a nawet wzmacniają więź pomiędzy mamą a dzieckiem.
• Witaminy i minerały – składniki odżywcze wspierające zdrowy rozwój, funkcjonowanie organów oraz budowanie zębów i kości dziecka.
• Przeciwciała, zwane także immunoglobulinami. Istnieje pięć podstawowych rodzajów przeciwciał, a wszystkie z nich znajdują się w  mleku. Ich zadaniem jest neutralizacja bakterii i wirusów, a tym samym ochrona dziecka przed chorobami i infekcjami.
• Kwasy tłuszczowe o długim łańcuchu – odgrywają one kluczową rolę w kształtowaniu układu nerwowego dziecka, a ponadto wspomagają prawidłowy rozwój mózgu i oczu. Mleko zawiera aż kilka rodzajów tych kwasów.
• 1400 mikro-RNA, którym przypisuje się funkcję regulacji ekspresji genu, a także działanie hamujące lub ograniczające rozwój chorób, wspierające układ immunologiczny dziecka oraz kształtujące piersi.

I całe to bogactwo składników znajduje się w mleku mamy, aby dziecko mogło się prawidłowo rozwijać i rosnąć. Tylko zanim mleko mamy będzie mlekiem właściwym (o tym za chwilę), musi minąć mniej więcej cztery tygodnie od laktacji. 

A jakie mleko produkuje mama na początku?

Pierwsze mleko, które wytwarzają piersi po narodzinach dziecka, zwane jest siarą.

Ta gęsta, kleista substancja często określana jest jako „płynne złoto” – nie tylko przez swój żółtawy lub pomarańczowy kolor, lecz także ze względu na ogromne znaczenie dla odżywiania i ochrony delikatnego noworodka.Na początku wytwarza się go niewiele – zaledwie 40 lub 50 ml na dobę – jednak w zupełności wystarczy to dziecku, którego żołądek ma na tym etapie rozmiar kulki do gry. Siara jest także bardzo łatwa do strawienia, a jej bogaty skład skutecznie rekompensuje małe objętości. Siara zawiera takie same składniki, jak późniejsze mleko mamy, jednak w innych proporcjach dostosowanych do potrzeb noworodka. Siarę określa się czasami mianem naturalnej szczepionki ze względu na bardzo wysoki poziom przeciwciał i białych krwinek. Są one konieczne, aby chronić dziecko przed infekcjami i chorobami poza bezpiecznym środowiskiem brzucha mamy.Ochronne właściwości siary są także ważne dla układu trawiennego Twojego dziecka. W momencie narodzin błona jelit noworodka jest przepuszczalna, a siara pełni funkcję powlekającą i uszczelniającą. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci urodzonych przedwcześnie, ponieważ są one bardziej narażone na niebezpieczną chorobę, jaką jest martwicze zapalenie jelit. Siara jest także bogata w witaminy i minerały, a zawartość witamin A, E i K jest w niej większa w porównaniu do mleka właściwego. Wyższe jest też stężenie procentowe białek. Ponadto siara odgrywa rolę środka przeczyszczającego, który pomaga dziecku oddać pierwszy stolec – smółkę.

Kolejne kilka tygodni: Mleko przejściowe

Podczas pierwszego tygodnia życia dziecka (od dwóch do czterech dni po porodzie) zmienia się ilość wytwarzanego przez kobietę pokarmu. Piersi staną się pełniejsze i twardsze – proces ten określany jest jako „napełnianie się mlekiem”. Trzeciego dnia dziecko przyjmuje około 300–400 ml mleka na dobę, a piątego dnia ilość ta wzrasta już do 500–800 ml na dobę. Nic dziwnego więc, że piersi wydają się większe. Mleko produkowane od dnia 5 do 14 zwane jest mlekiem przejściowym. Jak sugeruje sama nazwa, jest to pokarm przechodzący transformację z siary do mleka właściwego. Jego kolor i konsystencja stają się bardziej kremowe, a zawartość tłuszczu, kalorii i laktozy (naturalnego tłuszczu) wzrasta – w ten sposób powstaje idealny pokarm dla szybko rosnącego noworodka. Mamy mogą być jednak pewne, że mleko nadal pełne jest ochronnych przeciwciał, żywych komórek, dobroczynnych bakterii oraz innych składników bioaktywnych, które wzmacniają zdrowie dziecka.

Cztery tygodnie i później: Mleko właściwe

Kiedy dziecko ukończy cztery tygodnie, kobiece mleko będzie już w pełni rozwinięte. Na tym etapie jest ono bogate w białka, cukry, witaminy i minerały, a także różnorodne składniki bioaktywne, takie jak hormony, czynniki wzrostu oraz żywe komórki, które wspierają zdrowy wzrost i rozwój dziecka. Po czterech tygodniach wartość odżywcza mleka właściwego i proporcje jego składników utrzymują się na mniej więcej takim samym poziomie. Pomimo tego skład pokarmu nadal może zmieniać się w zależności od dnia i sesji karmienia. Na przykład jeżeli jedno z rodziców zachoruje, organizm matki zacznie wytwarzać przeciwciała zwalczające tę konkretną chorobę. Następnie przeciwciała te trafią do pokarmu. Co zdumiewające, kiedy maluch zacznie odkrywać świat i wkładać do buzi zabawki, poziom ochronnych, zwalczających bakterie enzymów w kobiecym mleku wzrośnie. Różnice te pokazują, jak skład pokarmu kobiecego dopasowuje się do zmieniających się potrzeb dziecka.

Jednakże, trzeba mieć na uwadze, że wybór sposobu karmienia należy do mamy maluszka.

Nie każda mama ma na tyle pokarmu, żeby karmić piersią dziecko cały czas przez kilka miesięcy. W tym momencie warto nadmienić, że istnieje kilka opcji karmienia naszej
pociechy:

• możesz karmić dziecko piersią podczas wszystkich karmień,
• możesz odciągnąć pokarm z piersi i karmić dziecko wyłącznie pokarmem z piersi przy użyciu butelki,
• możesz karmić dziecko mlekiem modyfikowanym (to sprawi, że pokarm z piersi po jakimś czasie samoistnie zaniknie),
• możesz karmić dziecko butelką, w której znajdzie się zmieszane mleko naturalne oraz modyfikowane,
• możesz karmić dziecko piersią i butelką naprzemiennie (raz piersią, innym razem
  butelką).

A jak poprawnie karmić dziecko butelką? Niezależnie czy karmimy dziecko mlekiem
modyfikowanym czy mlekiem kobiecym warto zaznajomić się z kilkoma radami.

1. Przygotuj butelkę i smoczek

Zanim pierwszy raz użyjesz nowej butelki musisz ją wysterylizować. Nie musisz robić tego za każdym razem. Warto jednak czynność tę od czasu do czasu powtórzyć, szczególnie w przypadku karmienia butelką dziecka poniżej 6 miesiąca życia. Butelkę trzeba myć specjalnym, bezpiecznym dla dziecka detergentem lub polewać wrzątkiem przed każdym kolejnym użyciem. Zanim podasz dziecku butelkę kolejny
raz, upewnij się czy nie jest zanadto zużyta. Wymień butelkę i smoczek, kiedy zauważysz na nich uszkodzenia. Pamiętaj o czystych rękach. Zanim przygotujesz butelkę i podasz maluchowi zadbaj o higienę.

2. Pamiętaj o prawidłowym przygotowaniu mleka

Mleko w butelce musi być świeże. Nigdy nie podawaj dziecku resztek, bo to może doprowadzić do zatrucia pokarmowego. Jeśli malec nie dopił poprzedniej porcji, wylej ją i przygotuj nową, najlepiej przed samym karmieniem. Przed podaniem mleka sprawdź jego temperaturę. Nie rozmrażaj mleka w mikrofalówce. Naturalne mleko traci w ten sposób wartości odżywcze.

Jeśli malec pije mleko modyfikowane:

• używaj przegotowanej, niskozmineralizowanej wody;
• sprawdź termin przydatności na opakowaniu;
• szczelnie zamknij opakowanie po przygotowaniu porcji;
• zachowuj podane proporcje;
• dokładnie wymieszaj porcję, tak, aby całe mleko rozpuściło się w wodzie;
• nie gotuj mieszkanki - w wysokiej temperaturze straci część witamin;
• nie podgrzewaj mleka w mikrofalówce - nierówno podgrzane może poparzyć malca, zamiast tego użyj podgrzewacza lub ogrzej butelkę polewając ciepłą wodą. 

 

3. Wybierz wygodną pozycję do karmienia

Karmiąc malca zadbaj o to by jemu i Tobie było wygodnie. Trzymając go w ramionach zachowuj z dzieckiem kontakt wzrokowy. Będzie czuło Twoją bliskość i zaspokoi potrzebę czułości. Trzymając malca staraj się zachować kąt 45 stopni z główką wyżej, a nóżkami niżej, leżącymi na Twoich kolanach. Nie układaj go na płasko, maluch może bowiem się zadławić. Jedzenie w pozycji leżącej może powodować ulewanie i zwiększa ryzyko infekcji uszu.

4. Prawidłowo trzymaj butelkę

Smoczek butelki powinien być cały wypełniony mlekiem, aby maluch pijąc nie zasysał powietrza. Dobierz smoczek z odpowiednim, dopasowanym do potrzeb i możliwości malca przepływem. Jeśli dziecko się krztusi, zmień smoczek na taki, który ma mniejszą dziurkę.

Jeśli denerwuje się w trakcie jedzenia, przejdźcie na ten z większą dziurką, o szybszym przepływie. Karmiąc rób przerwy i odbijaj malca. Jeśli maluch odwraca głowę i nie chce pić, nie zmuszaj go do tego. Pamiętaj, aby nigdy nie zostawiać dziecka samego z butelką. Nie odchodź kiedy je, bo grozi to zadławieniem. Nie pozwalaj maluchowi zasypiać z butelką w buzi. Jest to niebezpieczne i może prowadzić do próchnicy butelkowej (próchnica butelkowa jest chorobą tkanek twardych zęba, która może się pojawić już u niemowląt. Nazwa tego rodzaju próchnicy pochodzi od tego, że wykształca się ona najczęściej w wyniku przedłużającego się karmienia dziecka butelką)

5. Nie przekarmiaj 

Jeśli maluch je z butelki odciągnięte mleko, podawaj mu je, gdy się o nie upomni. Mleko mamy trawi się szybko i maluch może być często głodny, dlatego powinien być karmiony na żądanie. Dziecko karmione mieszanką również powinno jeść na żądanie. Jednak nie należy przekraczać zalecanej dobowej ilości pokarmu. Nie każdy płacz oznacza głód. Zwykle jednak dzieci karmione mieszanką jedzą rzadziej, co 3-4 godziny, bo sztuczny pokarm dłużej się trawi. Noworodek powinien jeść około 6-7 razy na dobę. 

Karmienie butelką nie jest trudne, trzeba jednak przestrzegać kilku zasad, by karmienie było bezpieczne i efektywne. Po kilku razach właściwe postępowanie samo wejdzie w krew.

Niestety, czasami zdarzy się nam popełnić jakiś błąd przy karmieniu maluszka. Poniżej, przedstawimy listę najczęstszych potknięć, podczas używania butelki do karmienia.

1. Akcesoria

• Powiększanie dziurki w smoczku

Mamom czasem wydaje się, że pokarm płynie z butelki zbyt wolno, dziecko jest tym zmęczone, chcą mu ułatwić ssanie i na własną rękę poszerzają dziurkę w smoczku. Jednak za duża dziurka może spowodować krztuszenie się dziecka, szybko przełykający maluch nałyka się przy okazji powietrza, w wyniku czego może nabawić się kolki. Zrobiona przez nas dziurka może mieć ostre krawędzie niebezpieczne dla dziecka. Zamiast tego więc, kupując smoczek, zwróćmy uwagę na oznaczenia, kupujmy taki, który jest odpowiedni dla wieku naszego dziecka. Gdy podrośnie, kupimy następny, z większym przepływem, wtedy nasze dziecko będzie już na to gotowe.

• Używanie uszkodzonego smoczka

Nie należy oszczędzać na smoczkach. Należy je wymienić, gdy dziecko jest starsze niż przeznaczenie smoczka, a także gdy smoczek zdradza objawy zużycia, jest pęknięty czy nadgryziony. Dziecko mogłoby zakrztusić się fragmentem urwanego smoczka. Nawet w niewidocznych gołym okiem pęknięciach gromadzą się brud i bakterie. Dlatego dla bezpieczeństwa należy wymieniać smoczek średnio co trzy miesiące.

2. Mieszanka

• Nieodpowiednia dla wieku

Mieszankę mleczną należy dobrać pod kątem wieku naszego dziecka. Na mleku są dokładne oznaczenia, dla jakich dzieci dane mleko jest przeznaczone. Każdy wiek ma swoje potrzeby, sztuczne mleka są odpowiednio dostosowane do wieku dziecka, warto więc zaufać producentowi w tej materii.

• Złe proporcje

Przy przygotowywaniu mleka należy ściśle trzymać się wskazówek na opakowaniu. Nie wolno mieszanki ani zagęszczać ani rozcieńczać. Za duża ilość białka czy składników mineralnych może być zbytnim obciążeniem dla przewodu pokarmowego dziecka a także dla nerek. Zbyt rzadka mieszanka może z kolei skutkować niedoborem niezbędnych składników diety dziecka.

• Woda z kranu

Do przygotowania mleka modyfikowanego nie wolno używać wody z kranu. Mieszankę przygotowujemy na butelkowej niskozmineralizowanej wodzie mineralnej. Zwracamy uwagę, by była świeża i nie stała na słońcu.

• Przygotowywanie na zapas

Mieszankę przygotowujemy tuż przed spożyciem, „odstana” traci swoje odżywcze właściwości. Jeśli planujemy wyjście z dzieckiem, to zabierzmy odmierzoną porcję proszku i wodę w termosie, by w odpowiednim momencie wymieszać je ze sobą.

3. Higiena

• Niedomyte akcesoria

Brudna butelka lub smoczek mogą być przyczyną wielu przykrych dolegliwości związanych z przewodem pokarmowym ale także np. pleśniawek. Zaschnięta ślina, resztki starego mleka to dobre podłoże dla mnożenia się bakterii. Akcesoria do karmienia mlekiem należy, wymyć,  a potem wyparzać aż do ukończenia przez dziecko pół roku. Potem nie trzeba już wyparzać wszystkiego po każdym użyciu ale raz na kilka dni na pewno nie zaszkodzi.

• Oblizywanie przed podaniem

Czasem rodzic, by sprawdzić temperaturę mieszanki, oblizuje smoczek dziecka. Nie wolno tego robić. Dorosły człowiek ma w swojej jamie ustnej bakterie i drobnoustroje, które u niego samego nie powodują chorób, zaś dla dziecka mogą być groźne. Bywamy nosicielami chorób, na które sami nie chorujemy ale nie wiadomo jakie skutki byłyby u malutkiego dziecka. Temperaturę mieszanki lepiej więc sprawdzić wyciskając parę kropel na wewnętrzną stronę łokcia czy nadgarstka.

• Zostawianie resztek „na potem”

Po pierwsze, jak już wspomnieliśmy, tylko świeżo przygotowane mleko ma odpowiednie wartości odżywcze. Po drugie zaś, w trakcie karmienia do mleka przedostają się bakterie, które mnożą się pozostawione same sobie. Takie mleko może być groźne dla delikatnego organizmu dziecka. Najlepiej wyrobić w sobie nawyk wylewania resztek mleka tuż po karmieniu, tym bardziej, że butelkę i smoczek z zaschniętymi resztkami trudniej domyć.

Złe nawyki

• Zasypianie z butelką

Dziecko często zasypia w trakcie jedzenia, szczególnie tego wieczornego. Odradzamy jednak używania butelki jako środka usypiającego. Dziecko nie powinno zasypiać z resztkami mleka w buzi, jest to szkodliwe dla przyszłych zębów. Dziąsła przed snem należy przetrzeć gazikiem z wodą a zęby, jeśli już są, umyć. Także z punktu widzenia psychologicznego zasypianie z butelką nie jest dobrym pomysłem, dziecko będzie później bardzo trudno od tego odzwyczaić. Zamiast butelki lepiej dziecku podać smoczek.

• Przekarmianie

W przeciwieństwie do karmienia piersią, przy karmieniu mieszanką należy pilnować dawek
zalecanych dla dziecka w danym wieku. Schemat wygląda mniej więcej tak:

w 1. miesiącu życia – 7 razy po 90––110 ml,
w 2. – 6 razy po 110––130 ml,
w 3. – 6 razy po 130 ml,
w 4. – 6 razy po 150 ml

w 5.–6. – 4 razy po 180 ml,
w 7.–9. – 4 razy po 180–200 ml,
w 10.–12. – 3 razy po 180–220 ml.

Indywidualne potrzeby Twojego dziecka mogą się minimalnie różnić ale należy trzymać się
tych norm.

• Kojenie emocji butelką

Wiele mam, gdy tylko dziecko zapłacze, biegnie do niego z butelką. Po pierwsze - to prowadzi do przekarmiania. Po drugie - płaczące dziecko może łatwo zachłysnąć się mlekiem. Zanim podamy butelkę, spróbujmy je nieco uspokoić, przytulić, ponosić na rękach. Nie traktujmy też jedzenia jako podręcznego uspokajacza. Tak jak już wspominaliśmy, dziecko może płakać z różnych powodów, niekoniecznie z głodu. Może ma mokrą pieluchę, jest mu niewygodnie lub po prostu potrzebuje bliskości rodzica. Trzeba pamiętać o najważniejszej rzeczy, nie wolno karmić leżącego na płasko malucha. To grozi zachłyśnięciem i cofaniem pokarmu. Głowa dziecka powinna być ułożona wyżej niż klatka piersiowa. Możesz ułożyć dziecko w swoich ramionach lub na przykład na zgiętych w kolanach nogach naprzeciwko siebie.

I tak jak wspominaliśmy na samym początku wpisu, nie ma lepszego i gorszego sposobu karmienia dziecka.

Najważniejsze jest świadome korzystanie z dostępnych akcesoriów oraz zdrowy rozwój maluszka.